بررسی قابلیت ترک‏خوردگی تنشی دو رقم برنج هاشمی و خزر طی فرآیند خشک‏کردن لایه نازک شلتوک

قابلیّت ترک‏خوردگی تنشی دو رقم برنج هاشمی و خزر طی فرآیند خشک‏کردن شلتوک مورد بررسی قرار گرفت. شلتوک‏های هر دو رقم با دماهای هوای خشک کردن °c35، °c45، °c55 و °c65 بصورت لایه نازک (ضخامت لایة محصول به اندازة سه دانه) خشک شدند. واکنش توسعة ترک‏تنشی درون آندوسپرم دانه‏های آن‏ها در گذر از رطوبت‏های 18%، 15% و نهایتاً 12% بر پایة تر مورد بررسی قرار گرفت. برای کمّی‏کردن میزان شدت ترک‏های توسعه یافته یا به عبارت دیگر شدت صدمة وارده به آندوسپرم دانه‏ها، از شاخص‏ ترک‏خوردگی تنشی (sci) استفاده شد. دمای هوای خشک‏کردن اثر قابل ملاحظه‏ای در توسعة ترک‏های تنشی دارد. برای رقم هاشمی از حدود دمای °c45 و برای رقم خزر از دمای کم تر از °c45 با افزایش دما، دانه‏های بیشتر و ترک‏های بیشتری در درون آندوسپرم دانه توسعه می‏یابد و شاخص ترک‏خوردگی تنشی بشدت افزایش می‏یابد. برداشت رطوبت از دانه‏های هر دو رقم در فرآیند خشک‏کردن تا رسیدن به رطوبت حدود 15% برپایة تر، بکارگیری دماهای بالاتر شاخص ترک‏تنشی را چندان افزایش نمی‏دهد. برای رقم هاشمی تا دمای °c55 و رقم خزر قدری بالاتر دمای °c45 را می‏توان اعمال کرد. لیکن از این رطوبت بعد حتماً بایستی از هوای با دمای پایین‏تر استفاده کرد. رقم هاشمی نسبت به ترک‏خورگی تنشی مقاوم‏تر است.